STRUCTURES OF RADICAL WILL

Met de series Porteurs (Dragers) (2019-2020), conserveert en stelt Béatrice Balcou (n. 1976, Tréguier, Frankrijk) de restanten van artistieke materialen, ingekapseld in glazen objecten die doen denken aan relais sticks, tentoon. Verzameld door zowel gespecialiseerde restauratoren als door Balcou zelf van andere kunstenaars, zijn deze overblijfselen van kunstwerken, buiten seculiere relikwieën, bovenal getuigen – een beetje mysterieus – van een gemeenschap van zorg, de menselijke keten ten dienste van creatie, tentoonstelling, receptie en conservering van de kunstwerken. Uiteindelijk is het de fundamentele co-aanwezigheid met het kunstwerk en de circulatie van blikken en beelden die Béatrice Balcou voortdurend met soberheid en nauwkeurigheid in scène zet.

Marion Baruch (°1929 Timișoara, Roemenië), een onlangs herontdekte kunstenares die sinds de jaren 1950 schilderkunst, beeldhouwkunst, installaties, performances en collectieve creatie combineert, heeft op 80-jarige leeftijd een nieuwe creatieve wending genomen. Sinds 2009 is zij geïnteresseerd in het restmateriaal en het afval van de textielindustrie. Tegenover overconsumptie en buitensporige exploitatie van grondstoffen, suggereert Baruch een soepele en variabele geometrie, ten behoeve van herwaardering. Haar gevonden materialen worden zorgvuldig geselecteerd; meestal monochroom, altijd flexibel, en worden vervolgens eenvoudigweg aan de muur of aan het plafond opgehangen. Aan het begin van het corpus associeerde Baruch deze kant-en-klare sculptuur-schilderijen met figuren of referenties uit de kunstgeschiedenis die haar dierbaar zijn, zoals Alighiero e Boetti, Eva Hesse, Kurt Schwitters of de Braziliaanse dichter Oswald de Andrade via een vertaald fragment in het Italiaans uit zijn 1928 Manifesto Antropófago

Dezelfde objectieve terughoudendheid en materiële zuinigheid bezielen het werk van stanley brouwn (°1935, Paramaribo, Suriname – d. 2017, Amsterdam, Nederland), die zich evenzeer bezighoudt met het bewustzijn van de ruimte en de lichamen die zich er doorheen bewegen. brouwn, een spilfiguur in de eerste generatie Europese conceptuele kunstenaars, heeft vanaf 1957 een rigoureus en veeleisend onderzoek verricht naar de ervaring van de concrete en meetbare werkelijkheid. Daartoe nam hij een positie in van radicale subjectieve terugtrekking: de kunstenaar weigerde elke iconografische, kritische of biografische bemiddeling van zijn werk. Het enige wat telt is de ontmoeting met het werk in het hic et nunc van de tentoonstelling, met inbegrip van de architecturale context: hier onderstreept een houten constructie, een soort open cabine, de hoek van een muur, daar worden de materialen waaruit een wand bestaat aangegeven door een potloodtekening en een eenvoudig etiket.

In zijn provocatieve picturaal-performatieve praktijk wijst André Cadere (°1934, Warsaw, Polen – d. 1978, Parijs, Frankrijk) traditionele kunstinstellingen aan als mogelijke plaatsen van overheersing en onderdrukking. Deze nomadische en protesterende kunstenaar trok de gebruikelijke modaliteiten van de zichtbaarheid van, en toegang tot kunst en de daaruit voortvloeiende machtsverhoudingen continu in twijfel. Sinds 1970 infiltreerde hij consequent openingen van galeries en musea, met zijn iconische houten stok in de hand. Deze resolute ex situ werken belichamen wat de kunstenaar “eindeloos schilderen” heeft genoemd, waarvan de cilindrische segmenten een systeem van wiskundige permutatie volgen dat telkens opzettelijk wordt verstoord door een fout. Nog doorslaggevender, voegt Cadere daaraan toe: “een driedimensionaal object van variabele afmetingen, de ronde houten staaf heeft noch boven noch onder, noch voor noch achter, noch begin noch einde.”

De zoektocht naar volledigheid is vaak de drijfveer in Sol LeWitt’s (geb. 1928, Hartford, CT, USA – d. 2007, NY, USA) onderzoek, ook wanneer de kunstenaar voorstelt het geassembleerde materiaal in een pak van Crayola op te gebruiken. De 12 over elkaar gefixeerde kleuren, aangebracht in een volgorde die aan het oordeel van de executant wordt overgelaten, creëren een compact en glanzend vierkant waarvan de textuur in reliëf de symbiose tussen het muuroppervlak en het chromatische materiaal benadrukt.

Kritiek op de conventies van de concrete tentoonstellingsruimte en op de ongegronde autonomie van een kunstwerk komt tot uiting het werk van François Morellet (° 1926 – d.2016, Cholet, Frankrijk). Zo verleggen zijn zelfklevende rasters de grenzen van een schilderij, of creëert hij “schilderijen in situatie”. ”Eindelijk leeg, [begonnen ze] hun eigen leven te leiden, zich te bevrijden van de dictatuur van het onvoorwaardelijke parallellisme aan de muur en de vloer. Deze vrijheid houdt inderdaad spoedig op, hetzij voor het dictaat van een laatste verloren rechte lijn, hetzij, zoals altijd, voor strenge, eenvoudige, voor de hand liggende, precieze, absurde systemen.” De quasi monochromen zijn op een ongebruikelijke manier geplaatst – aan de rand van een muur, onder een ongebruikelijke hoek, spelend met de orthogonale norm. Zo ensceneert de iconoclastische kunstenaar de botsing van twee logische systemen, dat van de voorstelling en dat van de representatie van het kunstwerk

Following geometric combinations influenced by intuition, Daniel Steegmann Mangrané’s Systemic Grids (screens) are deployed into vast networks of chiselled metal (the grids are laser cut). Begun in 2015, the series currently comprises around fifteen works drawn from more than 150 possibilities imagined by the artist. These variations of intersecting lines come from controlled movements of rotation and mirroring, of superposition or juxtaposition, which can evoke as much the modernist motif par excellence of the grid as the retinal effects of Op Art or the processes of cell growth. Suspended from the ceiling, adopting dimensions slightly greater than the human scale, these Systemic Grids offer to the perceiving body a rigorous and confusing immersive environment that structures and rhythms the space and its course.